Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2013

Ο πνευματικός κόσμος


Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και όπως λέει και το Σύμβολο της Πίστεως, ο Θεός είναι ο ποιητής «ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων». Και περί μεν των ορατών, για όσα δηλαδή βλέπονται, κάναμε λόγο σε προηγούμενο άρθρο. Πρέπει  τώρα να πούμε ότι ο Θεός είναι δημιουργός και των αοράτων. Και εκείνων δηλαδή τα οποία δεν φαίνονται. Ποια δε είναι αυτά; Είναι πρωτίστως και κυρίως οι άγγελοι, τόσο οι καλοί, οι άγιοι άγγελοι, όσο και οι κακοί, οι πονηροί δαίμονες. Στα αόρατα που δημιούργησε ο Θεός ανήκει και η ψυχή του ανθρώπου, διότι και αυτή δεν φαίνεται. Αλλά περί αυτής θα κάνουμε λόγο, όταν θα εξετάσουμε τη δημιουργία του ανθρώπου. Τώρα λοιπόν ας δούμε πρώτα:

Τι είναι οι άγιοι άγγελοι;

Οι άγγελοι είναι άυλα πνευματικά και αθάνατα όντα. Δεν έχουν σώμα υλικό, όπως το δικό μας ανθρώπινο σώμα, αλλά είναι πνευματικές υπάρξεις, γι’ αυτό και δεν φαίνονται, όπως δεν φαίνεται και η ψυχή μας, που είναι και αυτή πνεύμα.
Οι άγγελοι δημιουργήθηκαν από το Θεό προτού να δημιουργηθεί ο υλικός κόσμος. Αυτό εξάγεται από τους λόγους του Θεού, που είπε στον Ιώβ· «ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα, ᾔνεσάν με φωνῇ μεγάλῃ πάντες ἄγγελοί μου» (Ιώβ λη’ 7). Όταν δηλαδή δημιούργησα τα αναρίθμητα άστρα, οι άγγελοι, τους οποίους είχα δημιουργήσει πρότερα, είδαν με απέραντο θαυμασμό τη δημιουργία του υλικού κόσμου και με δοξολόγησαν και με μεγάλυναν. Ότι δε είναι και οι άγγελοι δημιουργήματα του Θεού, το λέει ρητώς η Αγία Γραφή. Διά του Χριστού, λέει, «ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαὶ εἴτε ἐξουσίαι» (Κολ. α’ 16). Θρόνοι δε και κυριότητες και αρχές και εξουσίες είναι ονόματα που έχουν τα αγγελικά τάγματα.
Ως άυλα πνευματικά όντα οι άγγελοι μετακινούνται και μεταβαίνουν εύκολα από τον ένα τόπο στον άλλο, δεν είναι όμως πανταχού παρόντες, όπως ο Θεός, διότι είναι και αυτοί δημιουργήματα του Θεού με περιορισμένες ικανότητες. Η δύναμή τους είναι πολύ, ασυγκρίτως μεγαλύτερη από τη δύναμη του ανθρώπου, υπολείπεται όμως απείρως από την παντοδυναμία του Θεού. Είναι και η γνώση τους μεγάλη, πολύ μεγαλύτερη από τη γνώση των ανθρώπων, δεν μπορεί όμως να συγκριθεί με την παγγνωσία του Θεού. Η θέλησή τους δοκιμάσθηκε, όταν επαναστάτησε κατά του Θεού ο εωσφόρος, και διά της θείας χάριτος στερεώθηκε πλέον και κλίνει πάντοτε προς το καλό. Γι’ αυτό δε λέγονται και άγιοι άγγελοι. Μερικές φορές, όταν ο Θεός έκρινε, έχουν αποσταλεί σε ανθρώπους αγίους για να τους φανερώσουν το θέλημα του Θεού. Τότε πήραν μορφή νέου ανδρός, φέροντας ενίοτε πτέρυγες, και μίλησαν με ανθρώπινη φωνή, διότι διαφορετικά δεν ήταν δυνατόν να ανακοινώσουν στους ανθρώπους το θείο θέλημα (1).

Ποιο είναι το έργο των αγγέλων;

Το λέει το όνομά τους. Άγγελος σημαίνει αγγελιαφόρος, εκείνος που φέρει μια αγγελία και μάλιστα καλή, χαρμόσυνη αγγελία. Λοιπόν, τα ουράνια πνεύματα λέγονται Άγγελοι, διότι αγγέλουν, μεταφέρουν στους ανθρώπους καλές ειδήσεις και προστάγματα και παραγγελίες του Θεού, για το καλό, για τη σωτηρία των ανθρώπων, Γι’ αυτό και στην προς Εβραίους επιστολή ονομάζονται «λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν» (Εβρ. α’ 14). Γι’ αυτό και παρουσιάζονται με μορφή και φωνή ανθρώπου και μάλιστα ευσταλούς νεανίου προς καθοδήγηση και εξυπηρέτηση των ανθρώπων, ο Ραφαήλ στον Τωβία, ο Μιχαήλ στον Ιησού του Ναυή, ο Γαβριήλ στον Ζαχαρία και την υπεραγία Θεοτόκο κατά την ημέρα του Ευαγγελισμού της, ο άγνωστος Άγγελος στους ποιμένες της Βηθλεέμ, το «πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου» κατά τη νύκτα της Γεννήσεως του Σωτήρος, «αἰνούντων τὸν Θεὸν καὶ λεγόντων· δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β’ 12-14). Ομοίως και κατά την Ανάσταση στις Μυροφόρες, και Άγγελοι πάλι κατά την Ανάληψη στο όρος των Ελαιών, για να γνωρίσουν στους μαθητές και Αποστόλους του Κυρίου, ότι πάλι, με την ίδια δόξα της αναλήψεώς του, θα έλθει ο Κύριος Ιησούς κριτής τότε ζώντων και νεκρών. Και σε πολλά άλλα ιερά πρόσωπα Άγγελοι παρουσιάζονται προστάτες και υπερασπιστές τους, είναι δε και της αγίας μας Εκκλησίας σταθερό δίδαγμα, που βγαίνει από την ίδια την Αγία Γραφή, ότι κάθε πιστός έχει και τον Άγγελο φύλακά του, και όχι μόνο κάθε άνθρωπος και μάλιστα Χριστιανός, αλλά και κάθε πόλη και χώρα. Γι’ αυτό και καθημερινή είναι η δέηση της Εκκλησίας μας προς το Θεό να δίνει στον καθένα μας «Άγγελον ειρήνης, πιστόν οδηγόν, φύλακα των ψυχών και των σωμάτων ημών». Και δεν πρέπει να παραλείψουμε και εκείνο που είπε ο Κύριος στα ιερά Ευαγγέλια, ότι «χαρὰ γίνεται (στον ουρανό) ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι» (Λουκ. ιε’ 10). Ακόμη ότι «οἱ ἄγγελοι αὐτῶν (των μικρών, των μικρών παιδιών, αλλά και των απλοϊκών ανθρώπων) ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ιη’ 18). Επομένως από την Αγία Γραφή προέρχεται η αλήθεια περί προσωπικού του καθενός μας φύλακα Αγγέλου.
Και αυτά μεν ως προς το έργο των Αγγέλων προς εμάς τους επί γης ανθρώπους. Αλλ’ ως προς τον Θεό ποια η αποστολή και το έργο των Αγγέλων; Είναι έργο ασυγκρίτως ανώτερο και τελειότερο από εκείνο που κάνουν σε εμάς. Είναι η ακατάπαυστη δοξολογία και αίνεση και προσκύνηση του θείου μεγαλείου, της δόξας και μακαριότητας του Θεού, πράγμα, το οποίο καθιστά και τους ίδιους τους Αγγέλους μακάριους και ένδοξους. Όσο δηλαδή περισσότερο βλέπουν και κατανοούν και υμνούν και δοξάζουν οι Άγγελοι το μεγαλείο του Θεού, τόσο και αγιότεροι, πνευματικότεροι και μακαριότεροι αποβαίνουν και αυτοί, ώστε το ύψιστο τούτο έργο του αποβαίνει και στη δική τους τελείωση και δόξα και λαμπρότητα.

Και πότε δημιουργήθηκαν οι Άγγελοι;

Το πότε μας είναι μάλλον άγνωστο, ούτε και χρειάζεται εμείς να το μάθουμε. Η Αγία Γραφή δεν μας μιλά για το θέμα αυτό, παρά μόνο σε ένα χωρίο του βιβλίου του Ιώβ, όπως είπαμε, παρουσιάζεται ο Θεός να λέει προς το δίκαιο δούλο του· «ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα, ᾔνεσάν με φωνῇ μεγάλῃ πάντες ἄγγελοί μου» (Ιώβ λη’ 7). Από αυτό βγαίνει το συμπέρασμα, ότι οι Άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν δημιουργηθούν οι αστέρες και ο άλλος υλικός κόσμος, επομένως και ο άνθρωπος (2).

Οι δαίμονες

Κατά τη διδασκαλία της Εκκλησίας υπάρχουν και οι δαίμονες. Τι είναι και οι δαίμονες; Πνεύματα είναι και αυτοί, άυλα και ασώματα πνεύματα, αλλά πνεύματα πονηρά, τα οποία αντιτάσσονται στο Θεό και επιδιώκουν την ψυχική καταστροφή και απώλεια των ανθρώπων, παρότι δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες και σωματικώς βασανίζουν τον άνθρωπο και καθιστούν τυραννική τη ζωή του και επί γης, κατά την άδεια βέβαια που θα δώσει σε αυτούς ο Θεός. Και την δίνει ο Θεός την άδεια αυτή είτε προς τιμωρία και σωφροσύνη του αμαρτωλού είτε προς δοκιμασία του δικαίου. Οι δαίμονες δεν δημιουργήθηκαν από το Θεό δαίμονες, πνεύματα πονηρά και ακάθαρτα. Στην αρχή ήταν Άγγελοι φωτεινοί και αυτοί, όπως όλα τα ουράνια πνεύματα. Αφού κυριεύθηκαν όμως από αλαζονεία και υπερηφάνεια, επαναστάτησαν κατά του Θεού και με τον αρχηγό τους τον Εωσφόρο τότε – Άγγελο που φέρει το φως – και κατόπιν σατανά (3), που ζήτησε να γίνει κατά πάντα όμοιος με τον Ύψιστο, με το να αρπάξει εξουσιαστικώς τη θεία εξουσία και δόξα. «Εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι», διανοήθηκε ο Εωσφόρος και είπε· «ἐπάνω τῶν νεφελῶν θήσομαι τὸν θρόνον μου, ἔσομαι ὅμοιος τῷ  Ὑψίστῳ» (Ησ. ιδ’ 13, 14). Για αυτό και κρημνίσθηκε από τον Θεό στον Άδη αυτός και όσοι άγγελοι τον πίστευσαν και τον ακολούθησαν. Και όλοι αυτοί έγιναν δαίμονες, πονηρά πνεύματα. Ο αρχηγός τους ο διάβολος και σατανάς, ο «πατήρ του ψεύδους», όπως ο ίδιος ο Κύριος τον ονομάζει, ο πειραστής, ο δράκοντας της Αποκάλυψης, ο όφις ο αρχαίος, ο οποίος ως φίδι παρουσιάσθηκε και στην Εύα, για να την παρασύρει στην παρακοή και την αμαρτία, ο Βελίαρ, ο Βεελζεβούλ κατά την Καινή Διαθήκη, ο πλάνος που πλανά την οικουμένη, με θανάσιμο μίσος κατά του Θεού και με τυφλό πάθος κατά του ανθρώπου. Όμοιοι με αυτόν είναι και οι δαίμονές του (4).
Υπάρχουν βέβαια αυτοί που αρνούνται την ύπαρξη των δαιμόνων και λένε, ότι ο διάβολος και σατανάς κατ’ ουσίαν δεν υπάρχει. Και τι είναι ο διάβολος; Είναι, απαντούν, η προσωποποίηση του κακού. Αλλ’ εδώ κάθε σελίδα της Καινής Διαθήκης μιλά περί του σατανά, παρουσιάζει τόσους δαιμονισμένους, από τους οποίους ο Κύριος έβγαζε δαιμόνια φοβερά, και τονίζει ο ευαγγελιστής Ιωάννης ότι «εἰς τοῦτο ἐφανερώθη ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ (ο Χριστός), ἵνα λύσῃ τὰ ἔργα τοῦ διαβόλου» (Α’ Ιωάν. γ’ 8). Θλιβερό για τον άνθρωπο και δη για τον Χριστιανό να αρνείται χιλιομαρτυρούμενη αλήθεια της Αγίας Γραφής και ολέθριο γι’ αυτόν, διότι η άρνηση του σατανά είναι μία τρομερή παγίδα του ίδιου, για να συλλαμβάνει εκ του ασφαλούς τα θύματά του και να τα σύρει τώρα μεν στην αμαρτία, έπειτα δε στον Άδη.

(1) Κατά τον ιερό Δαμασκηνό «Ἄγγελός ἐστιν οὐσία νοερά, ἀεικίνητος, αὐτεξούσιος, ἀσώματος, Θεῷ λειτουργοῦσα, κατά χάριν ἐν τῇ φύσει τό ἀθάνατον είληφυῖα». Επομένως οι Άγγελοι είναι πνεύματα, πνεύματα καθαρά, άυλα, ουράνια, ασώματα και αθάνατα. Γι’ αυτό και ουράνιες και ασώματες δυνάμεις ονομάζονται, είναι δε κατά πολύ ανώτεροι των ανθρώπων οι Άγγελοι και στη γνώση και στη δύναμη, όχι όμως και πάνσοφοι και παντοδύναμοι. Τέτοιος μόνο ο Θεός είναι. Οι Άγγελοι διαιρούνται σε τρεις ιεραρχικές τάξεις. Δηλαδή είναι: Σεραφείμ – Χερουβείμ – Θρόνοι, Κυριότητες – Δυνάμεις – Εξουσίες, Αρχές – Αρχάγγελοι – Άγγελοι.
Και πάλι ο ιερός Δαμασκηνός λέει για τους Αγγέλους· Οι Άγγελοι είναι «ἀεικίνητοι, αὐτεξούσιοι, κατά χάριν ἐν τῇ φύσει τό ἀθάνατον είληφότες». Είναι συνεχίζει· «φύσις λογική, νοερά τε καί αὐτεξούσιος, άθάνατος οὐ φύσει, ἀλλά χάριτι,… Οὐ περιορίζεται ὑπό τειχῶν καί θυρῶν καί κλείθρων καί σφραγίδων. Ὅτε δέ εἰσιν ἐν τῷ οὐρανῷ, οὐκ εῖσίν ἐν τῇ γῇ· καί εἰς τήν γῆν ὑπό τοῦ Θεοῦ ἀποστελλόμενοι οὐκ ἐναπομένουσι τῷ οὐρανῷ». Με ονόματα τρεις Άγγελοι αναφέρονται στη Γραφή· ο Μιχαήλ, ως ηγούμενος του λαού του Ισραήλ, ο Γαβριήλ, ο Άγγελος της Καινής Διαθήκης, και ο Ραφαήλ. Από αυτούς τους τρεις οι δύο είναι Αρχάγγελοι.
(2) Αυτή τη γνώμη έχουν και οι άγιοι Πατέρες, Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και Ιωάννης ο Δαμασκηνός, οι οποίοι και λένε· «Πρῶτον μέν, λέει ο Γρηγόριος, (ο Θεός) ἐννοεῖ (ότι δημιούργησε) τάς ἀγγελικάς δυνάμεις καί οὐρανίους, καί τό ἐννόημα ἔργον ἦν, Λόγῳ συμπληρούμενον καί Πνεύματι τελειούμενον». Και ο Δαμασκηνός· «Ἐγώ τῷ θεολόγῳ Γρηγορίῳ συντίθεμαι· ἔπρεπε γάρ πρῶτον τήν νοεράν οὐσίαν κτισθῆναι, καί οὕτω τήν αἰσθητήν καί τότε ἐξ αμφοτέρων τόν αὐτόν ἄνθρωπον». Κατά πάσα πιθανότητα, λοιπόν, προ του ανθρώπου και προ του υλικού κόσμου δημιουργήθηκε ο πνευματικός κόσμος, οι άυλοι και ασώματοι Άγγελοι.
(3) Το όνομα τούτο σημαίνει αντικείμενος στο Θεό, αντάρτης, εχθρός και πολέμιος του Θεού.
(4) Το ότι οι δαίμονες ήταν άγγελοι ελεύθεροι και άυλοι κατά τη δημιουργία τους, αλλ’ έκαναν κακή χρήση της ελευθερίας τους και έγιναν κακοί και σκοτεινοί «οὐκ ἐν τῇ κατασκευῇ ἔχοντες τό ἀκάθαρτον», «οὐδέ φύσει πονηροί γεγονότες, ἀλλ’ ἀγαθοί ὄντες καί ἐπ’ ἀγαθῷ γενόμενοι καί μηδόλως ἐν ἑαυτοῖς παρά τοῦ δημιουργοῦ κακίας ἐσχηκότες ἴχνος», «αὐθαίρετον ὅμως ἐν ταὐτῷ ἔχοντες τήν ζωήν, καί ἐπ’ αὐτοῖς κειμένην τήν ἐξουσίαν ἤ παραμένειν τῷ Θεῷ ἤ ἀλλοτριωθῆναι τοῦ ἀγαθοῦ», οὐκ «ἔμειναν ἐφ’ οἷς αὐτούς ἐποίησε καί διέταξεν ὁ Θεός, ἀλλ’ ἐνύβρισαν», «ἐκπεσόντες τῶν οὐρανῶν», το διακηρύττουν όλοι οι Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας. Δηλαδή οι δαίμονες δεν δημιουργήθηκαν από τον Θεό δαίμονες ακάθαρτοι, ούτε είναι φυσικό τους να είναι πονηροί. Αλλ’ αυτοί, ενώ ήταν αγαθοί και έγιναν από τον Θεό προς αγαθό σκοπό και δεν είχαν ίχνος κακίας μέσα τους, όταν τους δημιούργησε ο Θεός, αλλ’ έκαναν κακή χρήση της ελευθερίας με την οποία τους είχε προικίσει ο Θεός, δεν έμειναν στη θέση που τους έβαλε ο Ύψιστος, αλλά τον έβρισαν τον Θεό και εξέπεσαν από τα ουράνια. Ο Μέγας Αθανάσιος μάλιστα τονίζει το είδος της κακίας που κατακρίμνησε από τον ουρανό τον Εωσφόρο και τον μετέβαλε σε σατανά. Ρητώς και σαφώς λέει, ότι ο σατανάς δεν καταρρίφθηκε από τους ουρανούς «ἕνεκεν πορνείας ἤ μοιχείας ἤ κλοπῆς», αλλά για την υπερηφάνεια και αλαζονεία του. Και ο Κύριλλος Αλεξανδρείας βεβαιώνει, ότι τον διάβολο εξέβαλε «τῶν οὐρανίων αὐλῶν» το ότι «τετόλμηκεν εἰπεῖν· ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὕψίστῳ», το ότι τόλμησε να πει, θα γίνω όμοιος με τον Ύψιστο, τον Θεό, και «ἐφαντάσθη δύνασθαι» αυτός, το ποίημα και κτίσμα, να ανεβεί «εἰς τήν τοῦ ποιήσαντος φύσιν». Φαντάσθηκε πως μπορούσε αυτό το κτίσμα, όπως ήταν, να ανέβει στη φύση και εξουσία του Θεού που το έκτισε και να καταστεί «σύνθρονος τῷ πάντων ἔχοντι τό κράτος», να γίνει σύνθρονος με Εκείνον, που είχε το κράτος και την εξουσία σε όλα τα δημιουργήματα, κατά το Μέγα Βασίλειο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου